https://hetbehoudenblik.eu/wp-content/uploads/2024/01/Piggelmee-spel-1930-scaled.jpg

Onder de titel Seizoensblik presenteert Het Behouden Blik de ‘vaste’ wisselexpositie.

 

Gemiddeld 3 tot 4 keer per jaar wordt een ander deel van de verzameling nader belicht, van verhaal voorzien en in woord en beeld aan u voorgesteld.

 

Seizoensblik januari 2024

 

Piggelmee is 100 jaar!

In het land der blonde duinen
En niet heel ver van de zee,
Woonde eens een dwergenpaartje
En dat heette “Piggelmee.”

’t Waren heel, heel kleine menschjes
En ze woonden – vrees’lijk lot,
Want ze hadden heel geen huisje –
In een ouden, keulschen pot.

Door: L.C. Steenhuizen, 1919-1924

 

Goede wijn….
Reclame is er altijd en overal. Zeker in deze tijd van sociale media is reclame een niet te vermijden fenomeen. Aan het begin van de vorige eeuw was dat anders. Veel bedrijven waren wars van reclame, want goede wijn behoefde geen krans. Het verhaal gaat dat toen een advertentieaanbrenger in 1903 een grossier vroeg een advertentie te plaatsen deze zei: Wat zouden mijn klanten wel zeggen wanneer ik ging adverteren? De man antwoordde hem dat men in hem vermoedelijk een vooruitstrevend ondernemer zouden zien. “Welnee, zei de grossier, ze zullen zeggen: die firma gaat het niet goed!”
Niet alle ondernemers waren diezelfde mening toegedaan. Doordat steeds meer op massaproductie werd overgegaan kon niet langer worden volstaan met rondreizende vertegenwoordigers en ‘recommandatie’. Wilde je alle afnemers snel en doeltreffend bereiken, dan was reclame een veel beter middel.  Bedrijven als Van Houten, Jurgens, Douwe Egberts en Van den Bergh gaven er aanzienlijke bedragen aan uit. In 1910 geeft Van Nelle al een bedrag van 62.000 gulden uit aan reclame. In 1929 was dit bedrag al opgelopen tot één miljoen gulden.

Er werden kunstenaars ingezet voor het ontwerpen van reclame en de eerste echte reclamebureaus maken hun opwachting. Ook werd er reclame-onderzoek gedaan en werd onderzocht waar de meeste welgestelde afnemers zich bevonden en waarin de reclame die zich richtte op mannen moest verschillen van reclame de zich richtte op vrouwen. Reclame voor de man diende zakelijke en rationele argumenten de boventoon te laten voeren. Wilde de adverteerder bij de vrouw succes hebben, dan moesten de sluimerende instincten als moederliefde, ijdelheid, zucht naar reinheid en spaarzaamheid geprikkeld worden.

De afbeelding op de legpuzzel hierboven (ca. 1910) is lang meegegaan en steeds een beetje aangepast aan de gewijzigde tijden. Maar het blijft onwaarschijnlijk dat drie vrouwen uit zo verschillende gedeelten van het land om één tafel zouden koffiedrinken.

Cadeautjes bij de boodschappen
In 1924 begint Douwe Egberts met de zegeltjes waarmee voor geschenken gespaard kon worden. Daarnaast werden de zogenaamde ‘weggevertjes’ in dat jaar breed geïntroduceerd. De cadeautjes bij de boodschappen zijn tot de jaren ’70 van de vorige eeuw een belangrijke vorm van klantenbinding. Ieder zichzelf respecterend merk gaf plaatjesalbums uit, deelde sleutelhangers of speldjes uit bij de boodschappen, produceerde spelletjes of bedacht speciale acties. Wij Nederlanders zijn uniek in de wereld, want er is geen enkel ander land waar het sparen van punten, zegeltjes en bonnen zo actief wordt bedreven, tot op de dag van vandaag!

Piggelmee
Van Nelle liep in deze cadeautjes eigenlijk nog iets meer voorop. Al in 1919 wordt, in overleg met directeur De Leeuw, het eerste verhaaltje van Piggelmee, Van het Toovervische,  opgeschreven door vertegenwoordiger Steenhuizen. Het oorspronkelijke sprookje van de gebroeders Grimm werd op rijm opgetekend en van mooie plaatjes voorzien  die bij de koffie en thee producten van de firma gespaard konden worden. In 1924 is ook Hoe Piggelmee groot werd verkrijgbaar en zijn beide albums zowel met hard kaft als in de goedkopere uitvoering met slappe kaft verkrijgbaar. Piggelmee begint daarna aan een ongekende opmars.

Nationaal erfgoed
De lotgevallen van Piggelmee, en vooral ook van zijn hebzuchtige vrouwtje, behoren inmiddels tot ons nationaal erfgoed. De boekjes zijn zelfs onderdeel van de collectie van het Literatuur museum in Den Haag. De totale oplage van Het Tovervisje ligt al ver boven het miljoen exemplaren – nijver bij elkaar gespaard met de (Piggelmee)punten bij de koffie en de thee. In 1971 verschijnt de zoveelste herdruk van Het Tovervisje. Dit keer in een facsimile uitgave, ofwel authentieke uitvoering. In 1973 gevolgd door een authentieke uitgave van Hoe Piggelmee groot werd.
In de jaren ’50 van de vorige eeuw verschenen drie nieuwe titels: De Wonderschelp van de hand van J.L. Wage, Piggelmee, de baas van bos en duin van Jan van Duin en Piggelmee groeit…. en wordt weer klein door D. Roodenburg.

Ook in de psychologie wordt gesproken over Piggelmee als het syndroom waarbij men als maar meer ontevredenheid ten toon spreidt bij steeds toenemende welvaart.
De reclamekabouter van Van Nelle heeft het ver geschopt in onze samenleving!

Het Piggelmee spel en meer
In de loop van de tijd zijn er talrijke Piggelmee producten op de markt gebracht door Van Nelle. Bekend zijn natuurlijk de kinderserviesjes, maar ook de (leg)puzzels in vele soorten en maten, de borduurpatronen en niet te vergeten de langspeelplaatjes zijn nog altijd zeer geliefd. Artikelen die tot in de jaren ’80 van de vorige eeuw worden uitgegeven.

Op zich is dat bijzonder, want Piggelmee zelf hield er als woordvoerder van Van Nelle een zeer kritische mening op na met betrekking tot cadeau-acties bij merkartikelen:
In vakje 61 van het spel zien we de kabouter en de bekende slagzin Proeven is Koopen. De tekst eronder luidt:
…. “en ook geen koffie met cadeautjes die men u toch betalen laat”…..

Verderop in het spel zien we zelfs de tekst: “Cadeaux bij de koffie geloof ‘t gewis, dat zulks geen zuivere koffie is.”

Het hele jaar 2024 besteden wij in onze Seizoensblikken aandacht aan de spaarsystemen, de toegiftartikelen en de weggevertjes van de verschillende grote merken die in onze collectie vertegenwoordigd zijn. Steeds met een ander verhaal.
Kom gerust eens een blik werpen!

 

Bron:       
– Een weduwe in Koffie, Thee en Tabak, Peter Bulthuis, 1982
– Het kan wel op al is het lekker, Jan van Lieshout, 1980
– Op de koop toe, weggevertjes in Nederland, Waanders, 1994

©Museum Het Behouden Blik, Uithuizermeeden

 

met aandacht vergaard, een kijkje waard!