Seizoensblik

Onder de titel Seizoensblik presenteert Het Behouden Blik de ‘vaste’ wisselexpositie. Gemiddeld 3 tot 4 keer per jaar wordt een ander deel van de verzameling nader belicht, van verhaal voorzien en in woord en beeld aan u voorgesteld.

 

Een Blik op Oranje!

Op 6 september 2023 is het precies 75 jaar geleden dat Kroonprinses Juliana het koningschap van haar moeder overnam. Wilhelmina vierde op haar beurt op die datum haar 50-jarig regeringsjubileum. De troonopvolging viel haar echter al in 1890 ten deel, waardoor Wilhelmina, nog altijd, de langstzittende vorstin van ons land is. Reden genoeg om dit keer onze blikken met betrekking tot het Koningshuis te laten zien.

Koningin Wilhelmina der Nederlanden

Als op 23 november 1890 Koning Willem III der Nederlanden overlijdt volgt, de 10-jarige, Wilhelmina haar vader op. De eerste acht jaren onder regentschap van haar moeder, Koningin-Regentes Emma. Op 6 september 1898 werd Wilhelmina, op 18 jarige leeftijd, ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Aansluitend aan de inhuldiging kwam Wilhelmina met de stoet weer naar buiten. Nog niet in de Gouden Koets.

De Gouden Koets

Wilhelmina wilde geen geschenken ter gelegenheid van haar inhuldiging aannemen en nam daarom de koets een dag later, op 7 september 1898, in ontvangst in het Paleis voor Volksvlijt. Het geld voor de koets werd ingezameld door de Vereeniging van het Amsterdamsche Volk tot het Aanbieden van een Huldeblijk aan H.M. Koningin Wilhelmina. Het bedrag werd ingezameld door buurtverenigingen, met name in de volkswijk de Jordaan. De koets werd zoveel mogelijk een breed gedragen werk. Aan de koets en haar decoraties werkten in totaal meer dan 1200 mensen mee. Op hun huwelijksdag, 7 februari 1901, reden koningin Wilhelmina en prins-gemaal Heinrich zu Mecklenburg-Schwerin, vanaf die dag Hendrik genoemd, voor het eerst in de Gouden Koets.

 

Van Oranje-Nassau

Volgens de toenmalige regels had Wilhelmina als vrouw de naam van haar man moeten aannemen. Koningin Emma en de Nederlandse regering spanden zich ervoor in om de naam Oranje te behouden. Deze mocht namelijk wel via de vrouwelijke lijn doorgegeven worden. Voor de naam Nassau lag dat anders. Alleen de laatst overgebleven erfdochter kon de naam Nassau doorgeven aan haar man en kinderen. Na overleg met het familiehoofd van de Luxemburgse tak, Groothertog Adolf van Luxemburg, kregen Emma en Wilhelmina toestemming om de naam Oranje-Nassau te gebruiken.

Wilhelmina maakte van haar bevoegdheden als koningin nadrukkelijk gebruik. Hoewel zij wist waar haar grenzen lagen, respecteerde zij die met tegenzin. Wilhelmina had een duidelijke protestants-christelijke achtergrond. Zij hechtte, vanuit de Oranjetraditie, belang aan een sterke krijgsmacht. Daarnaast hield zij ook niet van politiek gekissebis en had zij niet veel op met de politici van haar tijd, wat vaak tot conflicten leidde met de ministers.

1813-1913

1913, in het hele land wordt feestgevierd: het is precies 100 jaar geleden dat we verlost werden van het Franse Napoleontische juk.  Nederland krijgt een eigen Koning (Willem I) op de troon. We vieren feest, ondanks de oplopende spanningen in Europa. Het nieuwe Duitse Keizerrijk eiste zijn plek op tussen de traditionele grootmachten, Engeland, Frankrijk en Rusland. Wapenwedloop en bondgenootschappen stuurden aan op oorlogsconflict. Nederland en haar Koningin Wilhelmina stelden zich neutraal op. Dit was beter voor de handel. Vredesconferenties in Den Haag in 1899 en 1907, gesteund door Amerika en zichtbaar geworden in een prachtig Vredespaleis (een donatie van Andrew Carnegie), ondersteunden haar neutraliteit.

Het Nederlandse volk, met bijna zes miljoen inwoners in 1913, was vooral vaderlandslievend en Oranjegezind. Wilhelmina en Hendrik toonden veel belangstelling voor het dagelijkse leven en werken van hun onderdanen en brachten vorstelijke bezoeken aan allerlei tentoonstellingen, scholen, belangrijke steden en regio’s.

Als in 1934 Wilhelmina haar moeder en echtgenoot overlijden berust de monarchie op slechts twee paar schouders, die van Wilhelmina en van haar dochter Juliana. Er is behoefte aan versterking.

 

Juliana Koningin der Nederlanden

Prinses Juliana werd op 30 april 1909 geboren en is tijdens haar jeugd vaak eenzaam. Ze is enig kind en wordt voorbereid op het koningschap. Ze heeft wel vriendinnen met wie ze speelt en optrekt, maar aan het gewone leven, daar waar ze zo nieuwsgierig naar is, kan ze niet deelnemen. Wanneer ze gaat studeren aan de Rijksuniversiteit Leiden voelt ze zich vrijer.

Aan die vrijheid komt abrupt een einde als zij is afgestudeerd en haar vader overlijdt in 1934. Prinses Juliana wordt in de toekomst koningin en moet voor troonopvolgers zorgen. Er moet dus een geschikte huwelijkspartner worden gevonden. Haar moeder, koningin Wilhelmina, neemt haar mee op reis door Europa, om die prins op het witte paard te vinden.

De aankondiging van de verloving van onze prinses met de Duitse prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld op 8 september 1936 gaat gepaard met een officiële foto, gemaakt door fotograaf Franz Ziegler. Deze zelfde foto, of fragmenten daarvan, vinden we vervolgens terug op blikken in alle soorten en maten. De makers ervan zijn in de regel de firma’s Wed. Bekkers in Dordrecht en Verblifa in Amsterdam. De opdrachtgevers zijn er velen.

Juliana had een heel eigen stijl waarmee ze het koningschap vormgaf en invulde. Ze was wars van protocol en wilde dicht bij de ‘onderdanen’ staan. Net als haar moeder had ook zij een echtgenoot die het vertier nog wel eens buiten de deur zocht. Ze doorstond menig storm en gaf in 1980 het stokje door aan haar oudste dochter Beatrix.

 

In de expositie zelf zijn  nog veel meer objecten van deze beide koninginnen te bewonderen en proberen we ook de antwoorden te vinden op de vragen rondom de bijzondere blikken handtas uit 1898.

 

Bron: 
–https://nl.wikipedia.org/wiki/Wilhelmina_der_Nederlanden
–https://archief.wos.nl
–https://geheugen.delpher.nl/en/geheugen/view?identifier=KONB05%3A755
–https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/terug-naar-toen/

©Museum Het Behouden Blik, Uithuizermeeden

 

 

met aandacht vergaard, een kijkje waard!